صورت سود و زیان چیست؟/انواع صورت سود و زیان، درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیر عملیاتی
صورت سود و زیان در واقع همان صورت درآمد و هزینه است که میزان درآمدها، هزینه‌ها و سودهای محقق شده در انتهای دوره را گزارش می‌کند. این صورت مالی بر مبنای حسابداری تعهدی تهیه می‌شود بدین معنا که تنها درآمدها و هزینه‌های محقق شده را گزارش می‌کند. درآمدها در واقع زمانی گزارش می‌شوند که وجوه نقد آنها به اشکال مختلف دریافت شده و هزینه‌ها نیز زمانی گزارش می‌شوند که وجوه آنها پرداخت شده باشد.
صورت سود و زیان بیانگر سود یا زیانی است که یک شرکت در طول یک سال مالی کسب کرده است. البته این صورت مالی در فواصل مختلف زمانی قابل تهیه است به عنوان مثال حتی به صورت یک ماهه و سه ماهه و شش ماهه و نه ماهه نیز این گزارش برای شفافیت مالی به سهامداران ارائه می‌شود. هدف اصلی صورت سود و زیان گزارش میزان سودآوری ناشی از فعالیت‌های عملیاتی و غیر عملیاتی شرکت است و فعالیت‌های اصلی شرکت در یک بازه زمانی در این صورت مالی منعکس می‌شود.
انواع صورت سود و زیان
صورت حساب سود و زیان به دو صورت تک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای تهیه می‌شود. در تک مرحله تمامی درآمدها و هزینه‌ها یک جا شناسایی می‌شوند و تفاضل این دو همان سود قبل از کسر مالیات است و پس از کسر مالیات نیز سود خالص شرکت گزارش می‌شود. گفتنی است که طبق قانون مؤسسه تنها زمانی ملزم به پرداخت مالیات است که سودآوری کرده باشد و در صورت شناسایی زیان از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
در روش دو مرحله‌ای ابتدا درآمدهای عملیاتی و هزینه‌های عملیاتی ثبت می‌شوند که از کسر آنها سود یا زیان عملیاتی شناسایی می‌شود. سپس درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی اضافه و کسر می‌شوند که نتیجه نهایی سود یا زیان قبل از کسر مالیات است. در مرحله نهایی در صورتی که شرکت سودآوری داشته باشد مالیات کسر خواهد شد و نتیجه حاصله همان سود خالص شرکت خواهد بود. این قسمت نهایی در واقع مهمترین قسمت صورت حساب سود و زیان است که توجه تحلیل‌گران و معامله‌گران بازارهای مالی بیشتر معطوف به این قسمت است.
نکته دیگری که اینجا گفتن آن اهمیت دارد این است که در شرکت‌های عرضه شده در بورس اوراق بهادار می‌بایست سود هر سهم نیز محاسبه شود و در ادامه سود و زیان خالص نوشته شود. به صورت ساده در صورتی که سود یا زیان خالص شرکت پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت تقسیم شود نتیجه‌ای که به دست می‌آید سود هر سهم شرکت یا همان EPS خواهد بود که مهمترین داده یک شرکت در طول یک سال فعالیت مالی به شمار می‌آید.
درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیر عملیاتی
درآمدها و هزینه‌های عملیاتی یکی از اقلام مهم صورتحساب سود و زیان است. به طور خلاصه درآمد و هزینه عملیاتی به فعالیت‌های یک شرکت گفته می‌شود که مستقیما از فعالیت‌های اصلی شرکت ناشی شده است. به عنوان مثال شرکتی که خط تولید یک محصول خاص را دارد درآمدها و هزینه‌های عملیاتی آنهایی هستند که در جریان تولید این محصول ایجاد می‌شوند. در شرکت‌های تولیدی مهمترین بخش درآمد عملیاتی میزان فروش شرکت و مهمترین بخش هزینه عملیاتی شرکت بهای تمام شده کالای تولید شده است. این دو بخش بیشترین سهم هزینه و درآمدهای عملیاتی یک بنگاه تجاری را به خود اختصاص می‌دهند.
حال اگر این کارخانه یا بنگاه تجاری که خط تولید یک محصول خاص را اداره می‌کند از طریق فروش یک ملک یا خودرو درآمدی کسب کند به این نوع درآمد در واقع درآمد غیرعملیاتی گفته می‌شود چرا که از جایی خارج از فعالیت اصلی شرکت کسب شده است. بسیاری از تحلیل‌گران برای تجزیه و تحلیل شرکت‌های تولیدی به بخش سود و زیان عملیاتی نگاهی ویژه دارند چرا که از نظر آنها سود ناشی از فعالیت اصلی شرکت اهمیت بیشتری نسبت به سود و زیان کل شرکت دارد.
به عنوان مثال ممکن است شرکتی در حالت کلی و در یک بازه زمانی مشخص زیان شناسایی کرده باشد اما در بخش فعالیت‌های عملیاتی سود عملیاتی شناسایی کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که هزینه‌های غیرعملیاتی شرکت بسیار بالا بوده و احتمالا قابل تکرار نیست و پایداری کمی دارد. تحلیل‌گران این داده‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند و دست به تحلیل فعالیت‌های شرکت می‌زنند.
برعکس موضوع بالا نیز ممکن است مشاهده شود؛ بدین معنی که شرکت در نیتجه سود غیرعملیاتی چیست؟ فعالیت‌های عملیاتی خود زیان شناسایی کرده باشد اما در نهایت با جمع و تفریق درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی به سودآوری رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که درآمدهای غیرعملیاتی شرکت در یک بازه زمانی مشخص بسیار بالا بوده و احتمالا این نوع درآمدها نیز پایدار نیستند.
بنابراین تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی برای فهم و ارزیابی دقیق فعالیت شرکت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به ویژه برای کسانی که قصد دارند در بازار اوراق سهام سرمایه‌گذاری کنند.
نکته مهمی که در اینجا باید گفته شود این است که فعالیت شرکت‌های مختلف متفاوت است و بنابراین اقلامی که در صورت سود و زیان ثبت می‌شوند لزوما فروش و بهای تمام شده شرکت نیست. فروش و بهای تمام شده و سایر درآمدها و هزینه‌های مربوط به این بخش مختص شرکت‌های تولیدی است. اما در شرکت‌هایی که فعالیت آنها بر مبنای تولید کالاهای فیزیکی نیست اقلام موجود در صورت حساب سود و زیان و شناسایی سود متفاوت است.
به عنوان مثال در شرکت‌هایی که موضوع فعالیت آنها سرمایه‌گذاری است درآمد ثبت شده در صورت حساب سود و زیان درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری شرکت و هزینه ثبت شده نیز هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری است و اساسا چیزی به نام بهای تمام شده کالاها و خدمات در این صورت مالی وجود ندارد. اما در نهایت تمامی صورت‌حساب‌های سود و زیان از فرمت و شکل یکسانی تبعیت می‌کند. هدف این صورت مالی گزارش میزان سود و زیان شرکت در انتهای دوره مالی است.
سود عملیاتی و غیر عملیاتی شرکت ها چیست؟
سود عملیاتی و غیر عملیاتی به صورت دقیق به چه معناست؟ در این مقاله از سری مقالات آموزشی سایت کد بورسی قصد داریم به تشریح سود عملیاتی و غیر عملیاتی در بازار سرمایه بپردازیم، امیدواریم که این مطلب هم به مانند دیگر مطالب این سایت مورد قبول و پسند شما عزیزان واقع بشه و بتونید ازش کلی در جهت افزایش سودآوری خودتون کمک بگیرید. پس با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.
سود عملیاتی و غیر عملیاتی
در ابتدای مقاله و در خصوص با انواع سود ها باید بیان داشت که سود و زیان یکی از حائز اهمیت ترین مواردی محسوب می شود که سهامداران در فعالیت های اقتصادی خود می بایست آن را مد نظر خود داشته باشند. در همین راستا آشنایی با مفاهیم متنوع سود و انواع آن بسیار مهم می باشد. این که سود عملیاتی و سود غیر عملیاتی چه مفهومی را شامل می شوند، از جمله مواردی به حساب می آید که سهامداران به منظور تصمیم گیری به صورت صحیح در حوزه سرمایه گذاری می بایست درباره آن به صورت دقیق آگاه باشند.
سود عملیاتی
در ابتدای این بخش باید به این موضوع اشاره داشت که در واقع سود عملیاتی نشانگر امکان سود دهی عملیاتی یک واحد تجاری خواهد بود. در حقیقت سود عملیاتی بیانگر باقیمانده سود پس از ارزیابی همه هزینه های عملیاتی مرتبط با واحد تجاری می باشد. در کنار موضوع بهای تمام شده کالای فروش رفته، هزینه های اداری، عمومی و هزینه هایی مثل اجاره و بیمه، جا به جایی و کرایه در ارزیابی سود عملیاتی مد نظر قرار خواهد گرفت. در واقع همه هزینه هایی که به منظور نگهداری فعالیت واحد تجاری ضروری به حساب می آیند، می بایست در ارزیابی سود عملیاتی مد نظر قرار گرفته شود.در ادامه باید گفت که با این وجود سود عملیاتی نیز مثل سود ناخالص در برگیرنده مواردی مانند؛ بهره های پرداختی برای بدهی ها، درآمد ناشی از سرمایه گذاری ها و مالیات نخواهد شد. جالب است بدانید که سود عملیاتی قابلیت سود دهی عملیاتی یک واحد تجاری را معین خواهد کرد. این مسئله را در خاطر داشته باشید که همه درآمد هایی که شرکت ها به وسیله انجام عملیات اصلی خود به دست می آورند، درآمد های عملیاتی شرکت به شمار می رود. همین طور تمامی هزینه هایی که در پروسه این درآمد های عملیاتی به وجود آید، جزو هزینه های عملیاتی شرکت به حساب می آیند.
نکته ای که ذکر آن در این بخش از مقاله ضروری است این می باشد که اختلاف میان درآمد های عملیاتی و هزینه های عملیاتی را سود عملیاتی نام گذاری می کنند، در حقیقت اگر شرکتی از محل فعالیت های غیر مرتبط با موضوع خود سودی به دست بیاید، در علم اقتصاد آن سود را سود غیر عملیاتی نام می گذارند.
به منظور درک بهتر مواردی که خدمت شما عنوان شد برای سود غیرعملیاتی چیست؟ شما یک مثال می آوریم؛ در حقیقت می توان این طور مثال زد که درآمد بدست آمده از محل فروش اتومبیل برای یک شرکت خودرو سازی نوعی درآمد عملیاتی محسوب می گردد، ولی درآمد حاصل از فروش زمین یا ساختمان به شرکت خودرو سازی تعلقی نخواهد داشت و برای این شرکت نوعی درآمد عملیاتی به حساب نخواهد آمد و در نتیجه آن را درآمد غیر عملیاتی نام گذاری می شوند.
سود غیر عملیاتی
در خصوص با بخش دوم این مقاله که مربوط به سود غیر عملیاتی می شود باید این طور عنوان کرد که در واقع سود غیر عملیاتی از فعالیت های غیر مرتبط با موضوع اصلی شرکت ناشی می شود. در حقیقت اغلب سود غیر عملیاتی مرتبط با سود حاصل از فروش دارایی های غیر منقول، سود حاصله از سرمایه گذاری ها و سهام، سود حاصله از اوراق مشارکت و مواردی از این دست خواهد بود، که این امکان وجود خواهد داشت که قسمتی از آن غیر مستمر در نظر گرفته شده باشد. شایان ذکر است که در ارزیابی سود غیر عملیاتی و غیر مستمر حاصله از فروش دارایی های غیر منقول، کافی است تا درآمد حالصه از فروش دارایی یاد شده را از بهای تمام شده تاریخی آن کم نماییم تا سود غیر عملیاتی آن به سادگی به دست آید.
برای مثال چنانچه در سال های اخیر زمینی به بهای تمام شده ۴ میلیارد تومان خریداری و در دفاتر شرکت بهای تمام شده تاریخی آن به همین عدد ۴ میلیارد تومان نیز درج شده باشد و اندکی بعد زمین ذکر شده به وسیله شرکت با مبلغ بالغ بر ۱۰ میلیارد تومان به فروش رسد، اختلاف ۶ میلیارد تومانی همان سود غیر عملیاتی ناشی از فروش زمین به حساب خواهد آمد که در صورت های مالی سود و زیان در سر فصل درآمد های غیر عملیاتی و متفرقه ثبت می گردد. امیدوارم که از این مقاله مختصر و مفید و جذاب که با دانستنی ها و موارد های آموزشی بسیار مناسبی همراه بود، نهایت استفاده رو برده باشید. شما عزیزان همچنین میتوانید از مطالب زیر نیز استفاده نمایید.
هزینه عملیاتی
تعریف هزینه عملیاتی چیست؟
هزینه عملیاتی هزینه ای است که به نگهداری و مدیریت یک کسب و کار به صورت روزانه بستگی دارند. هزینه عملیاتی یکی از اجزای درآمد عملیاتی است و معمولاً در صورتحساب سود و زیان شرکت منعکس می‌شود. اگرچه هزینه های عملیاتی عموماً شامل هزینه های سرمایه ای نمی‌شوند، اما می‌توانند بسیاری از اجزای عملیاتی یک شرکت نظیر کارمزدهای قانونی و حسابداری، پرداخت‌های بانکی، هزینه فروش و بازاریابی، مخارج سفر و سرگرمی، هزینه تحقیق و توسعه غیر سرمایه ای، مخارج مربوط به تجهیزات اداری، اجاره، تعمیر و نگهداری و تجهیزات و هزینه حقوق و دستمزد را شامل شوند.
این فرمول برای هزینه عملیاتی می‌تواند به روش زیر بیان شود:
هزینه عملیاتی برابر است با بهای تمام شده کالای فروش رفته منهای مجموع مخارج عملیاتی
توضیحات مدیرمالی در مورد هزینه عملیاتی
شرکتها باید سابقه مخارج عملیاتی و مخارج غیرعملیاتی، مثل سود یک وام را ثبت و نگهداری کنند. هر دو این نوع مخارج به شکل متفاوتی در دفاتر حسابداری شرکت لحاظ می‌شوند و به تحلیل گران اجازه می‌دهند تا تعیین کنند که مخارج شرکت چگونه به فعالیت‌هایی منجر شده که برای شرکت تولید درآمد کرده است و اینکه آیا مدیران شرکت در مصرف منابع می‌تواند به شکل کارآمدتری عمل کنند یا خیر.
به شکل کلی، مدیریت شرکت به دنبال بیشینه کردن سود برای شرکت است. سود از طریق درآمدی که شرکت کسب می‌کند و پولی که برای اجرای عملیات روزانه شرکت خرج می‌کند محاسبه می‌شود؛ بنابراین مدیران می‌توانند با افزایش درآمد و کاهش هزینه های عملیاتی سودآوری شرکت را افزایش دهند. چون کاهش هزینه ها عموماً راه آسان‌تر و قابل‌دسترس‌تری برای افزایش سود است، مدیران اغلب برای انتخاب این روش تردید نخواهند کرد.
اما کاهش بیش‌ازحد هزینه های عملیاتی می‌تواند پتانسیل سودآوری شرکت در بلندمدت را کاهش دهد. درحالی‌که کاهش هرگونه هزینه عملیاتی خاص معمولاً سود کوتاه‌مدت را افزایش می‌دهد، اما می‌تواند به درآمدهای شرکت در بلندمدت آسیب بزند. به طور مثال، اگر شرکتی هزینه تبلیغات خود را کم کند، درآمد کوتاه‌مدتش احتمالاً بهبود خواهند یافت، چون پول کمتری در هزینه های عملیاتی صرف می‌شود؛ اما شرکت با کاهش تبلیغات ظرفیت تولید شرکت را نیز کاهش داده است و درآمد و پتانسیل رشد شرکت در آینده می‌تواند از این موضوع آسیب ببیند. بهترین کار این است که هزینه های عملیاتی را تا جای ممکن پایین نگه دارید و همزمان مطمئن شوید توانایی شرکت برای افزایش فروش را حفظ می‌شود.
اجزای هزینه عملیاتی
هزینه های عملیاتی شرکت از دو جزء تشکیل شده است: هزینه های ثابت و هزینه های متغیر.
هزینه ثابت
هزینه ثابت آن است که با افزایش یا کاهش فروش یا سودآوری تغییر نمی‌کند و باید بدون توجه به فعالیت یا عملکرد شرکت پرداخت شود. برای مثال، یک شرکت تولیدی باید برای فضای کارخانه خود اجاره پرداخت نماید، بدون در نظر گرفتن اینکه چقدر تولید کرده یا درآمد داشته است. اگرچه تولید بیشتر می‌تواند هزینه اجاره به ازای هر واحد محصول را کاهش دهد، اما نمی‌تواند به طور کل این هزینه ها را حذف کند و این نوع مخارج باید به عنوان یک هزینه ثابت در نظر گرفته شوند. هزینه های ثابت به‌طورکلی شامل هزینه های سربار می‌شوند. سایر مثال‌های هزینه های ثابت شامل بیمه، اوراق بهادار و تجهیزات هستند.
هزینه ثابت می‌تواند در رسیدن به صرفه‌جویی در مقیاس کمک نماید، همچنان که وقتی هزینه های بسیاری از شرکتها ثابت است، شرکت می‌تواند با تولید واحدهای بیشتر، سود بیشتری نیز از هر واحد کسب کند. در این سیستم، هزینه های ثابت بر روی تعدادی از واحدهای تولید شده پخش می‌شوند و باعث می‌شوند تا تولید، با کاهش هزینه تولید میانگین به ازای هر واحد، کارآمدتر شود. صرفه‌جویی در مقیاس می‌تواند به شرکت‌های بزرگ اجازه دهد تا کالاهای مشابه شرکت‌های کوچک‌تر را با قیمت پایین‌تر بفروشند.
این اصل می‌تواند به این صورت محدود شود که هزینه های ثابت عموماً نیاز به افزایش همزمان با سود غیرعملیاتی چیست؟ برخی معیارهای خاص در رشد تولید دارند. به طور مثال، یک شرکت تولیدی که نرخ تولید خود را در طول یک بازه خاص افزایش می‌دهد، درنهایت به نقطه‌ای می‌رسد که در آن نیاز به افزایش اندازه فضای شرکت برای وفق دادن سود غیرعملیاتی چیست؟ آن با مقدار کالایی که تولید می‌کند حس می‌شود.
هزینه متغیر
هزینه متغیر، همان‌طور که از نامش پیداست به هزینه هایی گفته می‌شود که ممکن است تغییر کنند. برخلاف هزینه های ثابت، هزینه های متغیر با افزایش تولید افزایش یافته و با کاهش تولید کاهش می‌یابند. مثال‌هایی از هزینه های متغیر شامل هزینه مواد خام اولیه، لیست حقوق و هزینه برق و سایر خدمات می‌شود. به طور نمونه، برای یک رستوران غذای فوری که سیب‌زمینی سرخ کرده می‌فروشد و قصد افزایش فروش دارد، باید روزانه سیب‌زمینی بیشتری بخرد.
ممکن است شرکت‌هایی که به صورت عمده خرید می‌کند، از یک تخفیف حجمی یا شکست قیمت برخوردار شوند که در آن فروشنده توافق می‌کند تا قیمت هر واحد را در عوض خرید عمده خریدار کاهش دهد و درنتیجه رابطه بین افزایش یا کاهش در تولید و افزایش یا کاهش در هزینه های عملیاتی شرکت به نحوی کم می‌شود. به طور مثال، شرکت غذای فوری ممکن است برای خرید کمتر از ۲۰۰ کیلو، سیب‌زمینی‌های خود را کیلویی ۱۰۰۰ تومان بخرد، اما تأمین‌کننده سیب‌زمینی ممکن است برای خرید بیشتر از ۲۰۰ کیلو، تخفیف ۵۰ تومانی به ازای هر کیلو به خریدار بدهد.
به‌طورکلی، شرکت‌هایی که بخش عمده هزینه هایشان را هزینه های متغیر تشکیل می‌دهد، با نوسان پذیری کمتری در نظر روبه‌رو هستند، چون سودهایشان بیشتر به موفقیت فروششان وابسته است.
هزینه نیمه متغیر
در کنار هزینه های متغیر و ثابت این امکان وجود دارد که هزینه های عملیاتی شرکت به شکل نیمه متغیرید «نیمه ثابت» در نظر گرفته شوند. این هزینه ها ترکیبی از اجزای ثابت و متغیر را به نمایش می‌گذارند و به همین خاطر می‌توانند به عنوان حد وسط هزینه های ثابت و متغیر در نظر گرفته شوند. هزینه های نیمه متغیر با افزایش یا کاهش تولید تغییر می‌کنند، مثل هزینه های متغیر، اما هنوز وقتی تولید صفر هم باشد حضور دارند، مثل هزینه های ثابت. این همان چیزی است که هزینه های نیمه متغیر را از هزینه های ثابت و متغیر جدا می‌کند.
یک مثال نسبتاً ساده از هزینه های نیمه متغیر اضافه‌کاری است. حقوق های عادی برای کارگران عموماً به عنوان هزینه های ثابت در نظر گرفته می‌شوند، درحالی‌که مدیریت یک شرکت می‌تواند تعداد کارگران و میزان پرداختی های ساعتی آنان را کاهش دهد، همیشه به یک مقدار نیروی کار نیاز خواهد بود. ولی پرداختی های اضافه‌کاری اغلب هزینه های متغیر تلقی می‌شوند، چون میزان ساعات اضافه‌کاری که یک شرکت به کارگرانش پرداخت می‌کند عموماً با افزایش تولید زیاد می‌شود و با کاهش تولید کم می‌شود؛ بنابراین هزینه دستمزد اضافه‌کاری اجازه داشتن هردو اجزای ثابت و متغیر را می‌دهد و به عنوان هزینه نیمه متغیر در نظر گرفته می‌شود.
معادل انگلیسی هزینه عملیاتی عبارت است از:
Operating Cost
اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش پرسش و پاسخ سوالات مالی مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این نوشته در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.
صورت سود و زیان چیست؟/انواع صورت سود و زیان، درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیر عملیاتی
صورت سود و زیان در واقع همان صورت درآمد و هزینه است که میزان درآمدها، هزینه‌ها و سودهای محقق شده در انتهای دوره را گزارش می‌کند. این صورت مالی بر مبنای حسابداری تعهدی تهیه می‌شود بدین معنا که تنها درآمدها و هزینه‌های محقق شده را گزارش می‌کند. درآمدها در واقع زمانی گزارش می‌شوند که وجوه نقد آنها به اشکال مختلف دریافت شده و هزینه‌ها نیز زمانی گزارش می‌شوند که وجوه آنها پرداخت شده باشد.
صورت سود و زیان بیانگر سود یا زیانی است که یک شرکت در طول یک سال مالی کسب کرده است. البته این صورت مالی در فواصل مختلف زمانی قابل تهیه است به عنوان مثال حتی به صورت یک ماهه و سه ماهه و شش ماهه و نه ماهه نیز این گزارش برای شفافیت مالی به سهامداران ارائه می‌شود. هدف اصلی صورت سود و زیان گزارش میزان سودآوری ناشی از فعالیت‌های عملیاتی و غیر عملیاتی شرکت است و فعالیت‌های اصلی شرکت در یک بازه زمانی در این صورت مالی منعکس می‌شود.
انواع صورت سود و زیان
صورت حساب سود و زیان به دو صورت تک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای تهیه می‌شود. در تک مرحله تمامی درآمدها و هزینه‌ها یک جا شناسایی می‌شوند و تفاضل این دو همان سود قبل از کسر مالیات است و پس از کسر مالیات نیز سود خالص شرکت گزارش می‌شود. گفتنی است که طبق قانون مؤسسه تنها زمانی ملزم به پرداخت مالیات است که سودآوری کرده باشد و در صورت شناسایی زیان از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
در روش دو مرحله‌ای ابتدا درآمدهای عملیاتی و هزینه‌های عملیاتی ثبت می‌شوند که از کسر آنها سود یا زیان عملیاتی شناسایی می‌شود. سپس درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی اضافه و کسر می‌شوند که نتیجه نهایی سود یا زیان قبل از کسر مالیات است. در مرحله نهایی در صورتی که شرکت سودآوری داشته باشد مالیات کسر خواهد شد و نتیجه حاصله همان سود خالص شرکت خواهد بود. این قسمت نهایی در واقع مهمترین قسمت صورت حساب سود و زیان است که توجه تحلیل‌گران و معامله‌گران بازارهای مالی بیشتر معطوف به این قسمت است.
نکته دیگری که اینجا گفتن آن اهمیت دارد این است که در شرکت‌های عرضه شده در بورس اوراق بهادار می‌بایست سود هر سهم نیز محاسبه شود و در ادامه سود و زیان خالص نوشته شود. به صورت ساده در صورتی که سود یا زیان خالص شرکت پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت تقسیم سود غیرعملیاتی چیست؟ شود نتیجه‌ای که به دست می‌آید سود هر سهم شرکت یا همان EPS خواهد بود که مهمترین داده یک شرکت در طول یک سال فعالیت مالی به شمار می‌آید.
درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیر عملیاتی
درآمدها و هزینه‌های عملیاتی یکی از اقلام مهم صورتحساب سود و زیان است. به طور خلاصه درآمد و هزینه عملیاتی به فعالیت‌های یک شرکت گفته می‌شود که مستقیما از فعالیت‌های اصلی شرکت ناشی شده است. به عنوان مثال شرکتی که خط تولید یک محصول خاص را دارد درآمدها و هزینه‌های عملیاتی آنهایی هستند که در جریان تولید این محصول ایجاد می‌شوند. در شرکت‌های تولیدی مهمترین بخش درآمد عملیاتی میزان فروش شرکت و مهمترین بخش هزینه عملیاتی شرکت بهای تمام شده کالای تولید شده است. این دو بخش بیشترین سهم هزینه و درآمدهای عملیاتی یک بنگاه تجاری را به خود اختصاص می‌دهند.
حال اگر این کارخانه یا بنگاه تجاری که خط تولید یک محصول خاص را اداره می‌کند از طریق فروش یک ملک یا خودرو درآمدی کسب کند به این نوع درآمد در سود غیرعملیاتی چیست؟ واقع درآمد غیرعملیاتی گفته می‌شود چرا که از جایی خارج از فعالیت اصلی شرکت کسب شده است. بسیاری از تحلیل‌گران برای تجزیه و تحلیل شرکت‌های تولیدی به بخش سود و زیان عملیاتی نگاهی ویژه دارند چرا که از نظر آنها سود ناشی از فعالیت اصلی شرکت اهمیت بیشتری نسبت به سود و زیان کل شرکت دارد.
به عنوان مثال ممکن است شرکتی در حالت کلی و در یک بازه زمانی مشخص زیان شناسایی کرده باشد اما در بخش فعالیت‌های عملیاتی سود عملیاتی شناسایی کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که هزینه‌های غیرعملیاتی شرکت بسیار بالا بوده و احتمالا قابل تکرار نیست و پایداری کمی دارد. تحلیل‌گران این داده‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند و دست به تحلیل فعالیت‌های شرکت می‌زنند.
برعکس موضوع بالا نیز ممکن است مشاهده شود؛ بدین معنی که شرکت در نیتجه فعالیت‌های عملیاتی خود زیان شناسایی کرده باشد اما در نهایت با جمع و تفریق درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی به سودآوری رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که درآمدهای غیرعملیاتی شرکت در یک بازه زمانی مشخص بسیار بالا بوده و احتمالا این نوع درآمدها نیز پایدار نیستند.
بنابراین تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی برای فهم و ارزیابی دقیق فعالیت شرکت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به ویژه برای کسانی که قصد دارند در بازار اوراق سهام سرمایه‌گذاری کنند.
نکته مهمی که در اینجا باید گفته شود این است که فعالیت شرکت‌های مختلف متفاوت است و بنابراین اقلامی که در صورت سود و زیان ثبت می‌شوند لزوما فروش و بهای تمام شده شرکت نیست. فروش و بهای تمام شده و سایر درآمدها و هزینه‌های مربوط به این بخش مختص شرکت‌های تولیدی است. اما در شرکت‌هایی که فعالیت آنها بر مبنای تولید کالاهای فیزیکی نیست اقلام موجود در صورت حساب سود و زیان و شناسایی سود متفاوت است.
به عنوان مثال در شرکت‌هایی که موضوع فعالیت آنها سرمایه‌گذاری است درآمد ثبت شده در صورت حساب سود و زیان درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری شرکت و هزینه ثبت شده نیز هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری است و اساسا چیزی به نام بهای تمام شده کالاها و خدمات در این صورت مالی وجود ندارد. اما در نهایت تمامی صورت‌حساب‌های سود و زیان از فرمت و شکل یکسانی تبعیت می‌کند. هدف این صورت مالی گزارش میزان سود و زیان شرکت در انتهای دوره مالی است.
سود غیر عملیاتی چیست
موضوع آموزش بورس امروز سود غیر عملیاتی می‌باشد. در مطالب قبلی آموزش بورس به معرفی سود عملیاتی پرداختیم.
هر شرکتی برای فعالیت‌های اقتصادی خود یک هدف در نظر دارد. هدف نهائی تمام شرکتها کسب سود و درآمد است.
درآمدهای شرکتها از دو گروه کلی فعالیت‌ها به دست می‌آید.
- فعالیت‌ها و درآمدهای مرتبط با موضوع شرکت
- فعالیت‌ها و درآمدهای غیر مرتبط با موضوع شرکت
چنانچه شرکتی از محل فعالیت‌های غیر مرتبط با موضوع خود سودی کسب نماید، در علم حسابداری آن سود را سود غیر عملیاتی می‌نامند.
مثلا یک هتل با اجاره دادن اتاق کسب درآمد می‌کند اما چنانچه از محل فروش بلیط هواپیما نیز درآمدی داشته باشد، آن را درآمد غیر عملیاتی می‌نامند.
سودهای غیر عملیاتی ممکن است همیشگی نباشند و فقط به صورت موردی کسب شوند، به همین دلیل تکرار پذیر نیستند.
مثال سود غیر عملیاتی
به عنوان مثال شرکت پتروشیمی شازند (اراک) با نماد شاراک را در نظر می‌گیریم. این شرکت محصولات شیمیایی تولید می‌نماید.
چند محصول شیمیایی عمده تولید شده در شاراک عبارتند از:
- هیدروکربور A80
- پلی پروپیلن
- دو اتیل هگزانول
- پلی اتیلن سبک خطی
- پلی اتیلن سنگین
- پلی بوتاداین
- اتیلن گلایکول
تمامی این محصولات پس از فروش برای شاراک عواید و درآمد عملیاتی و سپس سود عملیاتی تولید می‌کنند.
حال فرض می‌کنیم شاراک در حسابهای بانکی کوتاه‌مدت خود مبالغی پول نقد دارد، که از طرف بانک مبالغی سود ماهیانه به آنها تعلق می‌گیرد.
پس شاراک هم از محل فروش محصولات پتروشیمی خود سود داشته و هم از محل دریافت سود بانکی ماهانه خود سود داشته است.
اما این دو قلم سود در دو حساب مختلف درج می‌شوند. سود فروش محصولات در حساب سود عملیاتی و سود بانکی در حساب سود غیر عملیاتی.
دلیل این مسئله بسیار واضح است و آن هم به موضوع اصلی شرکت مربوط می‌شود.
تولید محصولات پتروشیمی همیشگی و موضوع اصلی شرکت است. اما سود پول نقد حسابهای بانکی ربطی به عملیات اصلی شرکت ندارد.
در واقع به محض برداشت مبلغ پول نقد از حسابهای بانکی، درآمد شاراک از سود بانکی قطع خواهد شد.
دیدگاه شما