انواع بازار سهام

در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.

منظور از بازار مالی و آشنایی با انواع بازارهای مالی

بازار مالی (Financial Market) اصطلاحی گسترده است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می‌رود. هر بازاری که در آن تجارتی صورت می‌گیرد یک بازار مالی محسوب می‌شود. در آن خریداران و فروشندگان در معامله دارایی هایی چون سهام، اوراق بدهی، ارز و مشتقه ها مشارکت دارند. بازار مالی معمولاً با استانداردهایی نظیر قیمت گذاری شفاف، قانون گذاری ساده، هزینه ها و کارمزدهای مشخص و نیروی‌های بازار شناخته می‌شود و قیمت های اوراق بهاداری که معامله می‌شوند تعیین می‌نماید.

حتی بازارهایی که در آنها تجارت اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ارز، فلزات و مشتقات آنها انجام می‌شود هم بازار مالی هستند.

بعضی از بازارهای مالی فقط به مشارکت کنندگان اجازه می‌دهند تا یک سری معیارهای خاص را برآورده نمایند که می‌تواند بر اساس عواملی مثل میزان پول نگه داشته شده، موقعیت جغرافیایی سرمایه گذار، دانش بازارها یا حرفه مشارکت کننده باشد.

بازارهای مالی می‌توانند تقریباً در هر کشوری در جهان یافت شوند. بعضی از آن‌ها بسیار کوچک هستند و فقط چند شرکت کننده دارند، درحالی‌که برخی بازارهای دیگر مثل بازار بورس نیویورک و بازارهای فارکس، میلیاردها دلار به صورت روزانه معامله می‌کنند.

بیشتر بازارهای مالی دارای دوره‌های سنگین تقاضا و معامله اوراق بهادار هستند. در این دوره‌ها، قیمت ها ممکن است از استاندارد خود فراتر روند. عکس قضیه نیز در اینجا صادق است، سقوط بازارها ممکن است باعث کاهش قیمت ها از ارزش ذاتی خود، بر اساس سطوح تقاضا یا سایر نیروهای اقتصاد کلان مثل نرخ مالیات، تولید ملی یا سطوح اشتغال شود.

شفافیت اطلاعات جهت افزایش اعتمادبه‌نفس مشارکت کنندگان و پرورش یک بازار مالی کارآمد، مهم است.

اهمیت بازار‌های‌مالی

شرکتهای بازرگانی‌برای تامین مالی فعالیت‌های‌خود به حجم بالایی ازسرمایه نیاز دارند.این‌شرکت‌هابرای اینکه بتوانند رشد‌کنند به سرمایه گذاری بالایی احتیاج دارد.واضح است که تامین این میزان سرمایه در‌زمان محدودی میسر نیست وبایستی از منبع دیگری تامین مالی شوند،دولتها نیز به ارائه بهتر خدمات وکالاهابه مردم به خاطر حجم بالایی‌پول باید از بانک وام بگیرندبازارهای مالی این امکان رابرای شرکتها و دولتها فراهم میسازندکه آنها بتوانند از طریق خرید این اوراق بهادر بازده و رفاه خود را افزایش دهند.بازارهای اولیه در صورتی که بتوانندبه نحو صحیح عمل کنندمیتوانند برای اقتصاد سرمایه داری کاملا مفید باشندچرا که این بازارها کانال مناسبی برای سرمایه گذاران و وام گیرندگان فراهم میسازند.به علاوه این بازارها باعث میشوند سرمایه‌ها‌ به‌ سمت‌ کسانی سوق‌پیدا کند که توان استفاده کار را از پول و سرمایه دارند.

۱- بازارهای اولیه

بازاری است که در آن وام گیرنده،اوراق بهادار جدیدی منتشر میکند و در ازای دریافت وجه نقد به خریدار میفروشد.

۲- موسسه تـأمین سرمایه

ازآنجاکه اکثر منتشر کنندگان اوراق بهادر همیشه درگیرفعالیتهای مربوطبه افزایش سرمایه نیستند به همین دلیل از تجربه کافی جهت این کار برخوردار نیستند.به علاوه،عرضه کنندگان سرمایه جدا هستند و دستیابی به آنها مستلزم به سازمان خاصی است بنابراین منتشرکنندگان درخصوص فروش اوراق بهادرجدید،به موسسات تأمین سرمایه رجوع میکنند.

۳- عرضه خصوصی و عمومی اوراق بهادر

درسالهای اخیر،بیشتر شرکتها به عرضه خصوصی اوراق بهادر روی آوردند و اوراق بهادر منتشر شده جدیدی را مستقیما به موسسات مالی از قبیل شرکتهای بیمه عمر و صندوقهای بازنشستگی میفروشند.ویکی از مزایای این کار این است که شرکت مجبور نیست برای اوراق منتشر شده در بورس اوراق بهادر ثبت نام کند واین خود باعث جلوگیری از اتلاف وقت و پول میشو.

۴- بازارهای سهام

دربازارهای سهام،سهام عادی،سهام ممتاز واوراق خریدوفروش مورد معامله قرار میگیرند در بعضی از بازارهای ثانویه فروش سهام در قالب بازارهای حراج صورت میگیرد.این بازارها شامل حراج دریک مکان فیزیکی معینی است در این بازارها کارگزاران امور مربوط به سرمایه گذاران را انجام میدهند.کارگزاران واسطه هایی هستندکه میان خریداران و فروشندگان قرار میگیرند و سعی میکنند بدون توجه به اینکه چه کسی فروشنده و خریدار است بهترین قیمت راکه درمعامله به نفع دو طرف باشدکسب نموده و حق کمیسیون خود را دریافت میکنند.

۵- بازارهای مبتنی برچانه زنی

در مقابل بازارهای حراج،بازار خارج از بورس و فرابورس قرار دارندکه جز بازارهای مبتنی برچانه زنی هستند معملاتی که در این بازارها صورت میگیرد دارای بورس سازماندهی شده ای نیستند. در این بازارها اوراق بهادر پذیرفته نشده دربورس معامله قرار میگیرد.بازار فرابورس نقش مهمی در بازارهای اوراق بهادر ایفا میکند.از نظر حجم،این بازار دومین بازارسهام عدالت و سومین بازار بزرگ دنیا به شمار میرود.

۶- شاخص های بازار سهام

متداول ترین سوال که در خصوص بازارهای سهام پرسیده میشود این است که وضعیت بازار امروز چگونه است؟ برای پاسخ به این سوال به گزارش ترکیبی از عمل کرد بازار نیاز داریم که به صورت میانگین ها وشاخص ها نشان داده شده باشد.بخاطر تعداد زیاد بازارهای سهام اعم از داخلی و خارجی شاخص های متعددی برای بازار سهام وجود دارد.

۷- بازارهای اوراق قرضه

همان طور که سهامداران برای معامله سهام عادی به بازارهای ثانویه مناسبی نیاز دارند دارندگان اوراق قرضه نیز به بازارهایی نیاز دارند تا بتوانند اوراق قرضه خود را قبل از موعد سررسید مورد معامله قرار دهند چرا که اگر این بازارها وجود نداشته باشند سرمایه گذاران مجبور خواهند بود اوراق قرضه خود رابرای مثال حدود ۳۰سال نگهداری کنند.

۸- اوراق قرضه شرکتها

اگرچه تعدادزیادی از اوراق قرضه شرکتها در بورس ها پذیرفته شده‌اند با این حال حجم فعالیت اوراق قرضه تنهابخش کوچکی از ازکل فعالیت این بازارها را تشکیل میدهد.

۹- بازار پول

یکی از بازارهای مالی، بازار پول است که در آن از هر ابزار یا دارایی با توان نقدشوندگی بالا یا ابزارها و دارایی‌های خرد برای تبادل استفاده می‌شود. این ابزارها معمولا توسط شرکت‌ها، اشخاص، بنگاه‌های تجاری و شرکت‌ها استفاده می‌شوند و در واقع نوعی جانشین پول هستند که سررسید کمتر از یک سال دارند.

عدم نیاز به هم‌زمانی دریافت پول و انجام مخارج یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که اشخاص و بنگاه‌ها از بازار پولی استفاده می‌کنند. از جمله ابزارهای بازار پول می‌توان به سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات اشاره کرد.

۱۰- بازار سرمایه

یکی از بازارهای مالی، بازار سرمایه است که با نام بازار بورس اوراق بهادار نیز شناخته می‌شود، بازاری برای خرید و فروش اوراق قرضه و اوراق مالکیت است. کار اصلی بازار سرمایه ایجاد پلی ارتباطی بین تامین کننده سرمایه‌های خرد و کلان، چه حقیقی و چه حقوقی و متقاضیان سرمایه مثل شرکت‌هاست.

بازار سرمایه در واقع تسهیل کننده فرآیند خرید و فروش ابزارهای مالی (اسناد خزانه، اوراق تجاری و گواهی سپرده) است. شاخص‌ترین ابزار مالی این بازار اوراق مالکیت که اکثرا با نام سهام شناخته می‌شود و اوراق قرضه یا مشارکت است. برخلاف بازار مالی پول، بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش سهام و اوراق قرضه برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال است.

شناخت انواع بازار بورس در ایران

این روزها همه جا صحبت از بورس و سهام است. وقتی جایی از بورس و سرمایه­‌گذاری در آن حرف می­‌زنند، احتمالا منظورشان بورس اوراق بهادار است. جالب است بدانید بورس فقط همین نیست و انواع مختلفی دارد، در این مقاله با انواع بازار بورس در ایران آشنا می‌­شویم.­­

تقسیم بندی انواع بازار بورس در ایران

در ایران انواع بورس به 4 دسته تقسیم می‌شود که در هر کدام از آن‌ها شرکت‌هایی مشغول به فعالیت هستند. این 4 دسته عبارتند از:

1. بورس اوراق بهادار
2. فرابورس
3. بورس کالا
4. بورس انرژی

البته در جهان بورس ارز(فارکس) هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش می­شوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافی­‌ها یا بازار آزاد انجام می‌شود.

در ادامه 4 دسته بورس فعال در ایران را توضیح می‌­دهیم تا با ویژگی‌های هر کدام آشنا شوید. از بورس اوراق بهادار که پرسابقه‌­ترین بورس ایران است تا بورس انرژی که جدیدترین بورس راه‌ ­اندازی شده در کشور است.

بورس اوراق بهادار تهران

در بازار بورس اوراق بهادار سهام شرکت‌­ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش می­‌شوند و بیشتر سرمایه‌­گذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند.

در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.

83 سال از فعالیت شرکت بورس اوراق بهادار تهران می‌گذرد، یعنی از اردیبهشت­ ماه سال 1345 که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به نوعی، پیشکسوت انواع دیگر بورس در کشور محسوب می‌شود. در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود، در حد هفته‌ای یک روز، آن هم در ساعات محدود.

با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، ساز‌و‌کار معامله در بورس تغییر کرد و معامله‌های بورسی با استفاده از رایانه یا حتی یک تلفن همراه امکان‌پذیر شد. به این ترتیب شما می‌توانید در بورس اوراق بهادار تهران، معامله‌ سهام شرکت‌های پذیرفته شده در این سازم

ان را دنبال کنید که تمام این معامله‌ها از طریق کارگزاری و با داشتن کدهای معاملاتی صورت می‌گیرد.

البته برای دنبال کردن این معاملات ابتدا باید در سامانه سجام و کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس ثبت‌نام کرده تا کد بورسی دریافت کنید. شرکت‌های پذیرفته شده در بورس بر اساس شاخص‌های مختلفی رتبه‌بندی و خرید و فروش می‌شوند.

در حال حاضر معامله‌های بازار بورس از ساعت 9 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان 5% انجام می‌شوند و از ساعت 8:30 تا 9 پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش انجام می‌شود. البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است.

توجه داشته باشید که برای معامله در بورس اوراق بهادار بی‌گدار به آب نزنید و حتما به تحلیل و نمودارهای تکنیکال نمادها توجه کنید.

بازار بورس اوراق بهادار تهران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود، تفاوت این دو بازار در قوانین آن‌ها است. بطوریکه یک شرکت برای ثبت در تابلوی بازار اول باید قوانین سخت‌گیرانه‌تری را نسبت به بازار دوم پشت سر بگذارد.

فرابورس

سهام شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس معامله می‌شوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس ساده‌تر از بورس است.

در کشورهای دیگر بازار فرابورس برای خرید ‌و‌ فروش سهام شرکت‌هایی است که شفافیت کافی ندارند یا سودآوری آن‌ها به مراتب کمتر از بازار بورس است.

در ایران، فرابورس از پاییز سال 1388 وارد میدان شد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی شرکت‌هایی است که می­خواهند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.

فرابورس خود به بازارهای اول، دوم، سوم و بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز) دسته‌بندی می‌شود و شرکت‌ها بر اساس ریسک سرمایه‌گذاری، شفافیت صورت‌های مالی، میزان بدهی و … در این دسته‌ها قرار می­گیرند.

• بازار الف یا بازار اول که بیشتر سهم‌ها در آن جای دارند، دامنه نوسان 5% و بدون حجم مبناست.
• بازار دوم صرفا شامل سهام شرکت‌های سهامی عام است. سهام شرکت‌های زیان‌ده، تازه‌تأسیس و شرکت‌هایی که با تزریق سرمایه بیشتر، قصد تبدیل از سهامی خاص به عام را دارند در این بازار پذیرفته می‌شوند.
• بازار پایه که خود به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود. بازار زرد دامنه نوسان معاملات مثبت و منفی ۳ درصد دارد و در تابلوی نارنجی، دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است.

تفاوت بین قوانین بازارهای اول و دوم بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس به شرح جدول زیر است:

البته اگر هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی صف‌­های خرید یا فروش داشته باشند، بازه نوسان هر کدام از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز برای روز معاملاتی بعد تغییر می­کنند و به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد می­شوند.

فرابورس برای افراد بی‌تجربه و تازه‌کار بازار پرریسکی است و تنوع سرمایه‌گذاری، اطمینان انواع بازار سهام از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام از ویژگی‌های این بازار است.

معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت 9 صبح تا 12:30 انجام می‌شود. البته از ساعت 8.30 تا 9 صبح امکان سفارش‌گذاری وجود دارد.

بورس کالا

همان طور که از نام بورس کالا پیداست، شما می‌توانید در این بازار سهام کالاهای مختلف را بخرید. در واقع بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.

در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… داد و ستد می‌شوند. یکی از مزایای بورس کالا، وجود نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که به این ترتیب تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تاجرین کالا، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.

این بورس برای کسانی که می‌خواهند از ریسک نوسان کاذب قیمت‌ها در امان باشند یا بالعکس، از نوسانات قیمت استفاده کنند و سود خود را به حداکثر برسانند توصیه می‌شود.

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از:

قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی.

بورس انرژی

بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از انواع بازار سهام حامل­های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی است.

بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.

بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.

بورس انرژی دارای دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه است که ویژگی‌های این دو بازار ممکن است با هم متفاوت باشند. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می‌گیرند ولی در بازار مشتقه، اوراق مبتنی بر کالا معامله می‌شوند.

مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می­توانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌­شود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین ­الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت می‌­شود.

خلاصه اینکه انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاص و ویژه‌ای دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضه­‌کنندگان و خریداران در این بازار ویژگی­‌های خاصی دارند و مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت­‌تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است.

انواع بازارهای مالی

ممکن است تصور کنید که بازار مالی نیز همانند بازارهای خرید‌و‌فروش کالا نیازمند حضور فیزیکی افراد جهت معامله است؛ اما بازارهای مالی تعریف جداگانه‌ای دارند. در این بازارها افراد دارایی‌های مالی خود را مبادله می‌کنند. این دارایی‌ها شامل طلا، وجه نقد، اوراق بهادار و اوراق قرضه و‌غیره می‌شود.

این نوع از تبادلات موجب شکل‌گیری ارتباط بین افراد فقیر و سرمایه‌دار خواهدشد. به بیان دیگر بازارهای مالی موجب انتقال سرمایه‌های راکد به بخش‌های صنعتی و تولیدی می‌شوند که به آن احتیاج دارند. این بازارها تنها به بورس اوراق بهادار محدود نیستند و انواع مختلفی دارند. بنابراین در این نوشته با انواع بازارهای مالی آشنا می‌شوید.

انواع بازارهای مالی

تقسیم‌بندی انواع بازارهای مالی بر‌اساس عوامل خاصی انجام می‌شود. بین انواع مختلف آن، مواردی همچون بازار بدهی، بازار سهام، بازار پول، بازار سرمایه و‌ غیره از اصلی‌ترین انواع بازار سرمایه‌گذاری هستند. به‌همین جهت در ادامه هر یک را بیشتر بررسی می‌کنیم.

بازار پول

بازار پول در ابتدا با هدف کاهش نقدینگی اضافی در دست اشخاص به‌وجود آمد. این کاهش نقدینگی توسط بانک‌ها و با هدف کاهش هجوم افراد به بازار کالا ایجاد شد. تا زمانی که افراد بابت نقدینگی موجود در حساب خود سود دریافت می‌کردند و منابع مالی آن‌ها امکان اعطای تسهیلات به بخش‌های تولیدی را فراهم می‌کرد؛ این بازار موجب کاهش تورم در بازار کالا و خدمات شده‌بود. با شروع بحران اقتصادی مردم نقدینگی خود را از بانک‌ها خارج کردند و بازار پول دچار ضعف شد.

هرگونه ابزار یا دارایی که قابلیت نقدینگی بالایی را داشته‌باشد و جایگزین پول بشود؛ در این بازار قابل داد‌و‌ستد است. البته سررسید این منابع باید کم‌تر از یک سال باشد. این منابع شامل اوراق بهادار با سررسید سه ماه تا یک سال، انواع حواله و سپرده است. نکته مهم در رابطه با نرخ بهره در بازار پول این است که هر اندازه مدت نگهداری از آن بیشتر شود؛ نرخ بهره نیز افزایش پیدا می‌کند.

بازار سرمایه

پس از ضعف بازار پول، بازار سرمایه جهت ایجاد تعادل و کنترل تورم به‌کار گرفته شد. به این ترتیب، افراد سرمایه مازاد خود را به‌جای نگهداری در سپرده‌های بانکی، در بازار بورس سرمایه‌گذاری کردند. در بازار سرمایه، اوراق بهاداری که سررسید آن‌ها بیش از یک سال است؛ انواع بازار سهام داد‌و‌ستد می‌شوند. این بازار خود به دو بخش اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.

در بازار اولیه سرمایه تشکیل می‌شود و یکی از انواع بازارهای مالی است که اوراق بهادار نخستین بار در آن مبادله می‌شوند. بازار ثانویه این امکان را برای اوراق بهاداری که یک بار معامله شده‌اند؛ فراهم می‌کند که مجدداً خرید‌و‌فروش شوند. باید بدانید که بازار بورس نوعی بازار ثانویه است. قیمت اوراق بهاداری همچون سهام در بازار ثانویه، براساس عملکرد شرکت تعیین می‌شود و افزایش بهای آن از سیاست‌های مدیریتی شرکت تاثیر می‌گیرد.

جهت انجام معاملات بورس از بازار مذاکره و کارگزاری استفاده می‌شود. در بازار مذاکره خریدار و فروشنده به‌طور مستقیم با یکدیگر معامله می‌کنند. در‌صورتی که تعداد طرفین معامله به شمار شخصی نرسد؛ افراد از یک کارگزار استفاده می‌کنند. این شخص در مقابل دریافت کمیسیون، خریدار یا فروشنده مناسب را پیدا می‌کند.

تفاوت بازار پول و بازار سرمایه

از مواردی که به آن اشاره شد؛ ابزارهای مالی متفاوت در بازار پول و بازار سرمایه و مدت زمان سرمایه‌گذاری در این دو نوع از بازارهای مالی بود. یک نکته مهم در رابطه با تفاوت بین این دو این است که در بازار پول، سرمایه‌گذار قادر است که هرزمان که مایل باشد؛ منابع مالی خود را از آن خارج کند. به‌طوری که این مسئله سیستم مالی کشور را دچار اختلال می‌کند اما در بازار سرمایه، منابع مالی بدون جایگزین از بازار حذف نخواهندشد.

به‌همین جهت، دولت نیز این امکان را خواهد‌داشت که نقدینگی را مهار کند. این نکته در بازارهای دیگر قابل‌اجرا نیست. شاید همین مسئله باعث می‌شود که دولت‌ها از این نوع بازار پشتیبانی کنند.

بازار بدهی

در این نوع از انواع بازارهای مالی، شرایط با دیگر بازارها بسیار متفاوت است. زیرا اوراق بدهی همانند اوراق قرضه دولتی داد‌و‌ستد می‌شود.

بازار سهام

در بازار سهام سرمایه‌گذاری شکل به‌خصوصی دارد. به‌طوری که این امر با استفاده از خرید‌و‌فروش سهام در این نوع از بازار انجام می‌شود. اما امروزه بسیاری از افراد در این بازار فعالیت دارند.

بازار جهانی

این مورد از انواع بازارهای مالی، گردش مالی فراوانی دارد و سرمایه‌گذاری در آن در ابعاد کلان انجام می‌شود. در این بازارها مواردی همچون طلا و نقره و فلزات گران‌بها، سهام شرکت‌های بزرگی همچون مایکروسافت، آمازون و‌غیره، ارز و محصولات پتروشیمی مبادله می‌شود.

نقش نرم‌افزارهای مدیریت مالی بر رصد انواع بازارهای مالی

در دنیای امروز نزدیک‌ترین و در دسترس‌ترین وسیله برای اشخاص تلفن همراه است. بنابراین با کمک انواع اپلیکیشن‌های تلفن همراه، امکان انجام امور روزمره وجود دارد. به‌همین جهت اپلیکیشن مدیریت مالی شخصی فانوس یک بستر مناسب جهت کنترل و رصد منابع مختلف در انواع بازارهای مالی است.

با کمک این برنامه، مشاهده ارزش به‌روز دارایی‌هایی همچون دلار، طلا، سهام و‌غیره امکان‌پذیر است. کلیه گزارش‌های مالی شخص را در خود ثبت خواهدکرد.

نتیجه‌گیری

در این مقاله گفته‌شد که انواع بازارهای مالی با هدف جلب سرمایه مازاد افراد مختلف پدید آمده‌اند که جهت فعالیت در آن‌ها به حضور فیزیکی افراد نیازی نیست. از جمله بازارهای مهم مالی باید به بازار پول، بازار سرمایه، بازار سهام، بازار بدهی و بازار جهانی اشاره کرد که در رابطه با هر یک از آن‌ها توضیح داده‌شد.

بازار بورس که این روزها بحث سرمایه‌گذاری در آن بسیار داغ است؛ نوعی بازار سرمایه ثانویه به‌شمار می‌رود که در آن شرکت‌های مختلف سهام خود را به‌فروش می‌رسانند. به‌طوری که این داد‌و‌ستد به‌صورت مذاکره‌ای یا توسط کارگزار انجام خواهدشد. همچنین گفته‌شد که برخی نرم‌افزارها وجود دارند که امکان مدیریت مالی و حسابداری شخصی را برای افراد فراهم می‌کنند. این بسترها راه‌حل مناسبی جهت رصد انواع بازارهای مالی نیز هستند.

معرفی بازار بورس و انواع آن در ایران

چند وقتی است که بازار بورس در ایران دوباره در حال رونق گیری است و افراد زیادی به فکر سرمایه گذاری در این بازار افتاده اند.
ممکن است برخی از دوستان و اطرافیانتان به شما سرمایه گذاری در این بازار را پیشنهاد دهند و برخی دیگر آن را بسیار پیچیده و پر ریسک تلقی کنند.
برای شروع سرمایه گذاری در بازار های مختلف لازم است که در ابتدا آن بازار را به خوبی بشناسیم و با تمام پیچ و خم هایش آشنا شویم و بعد پول خود را در آن بازار سرمایه گذاری کنیم.
اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به فکر شروع سرمایه گذاری در بازار بورس هستید اما اطلاعات کافی را از این بازار ندارید پیشنهاد می کنیم که در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
ما در این مقاله قصد داریم ابتدا بازار بورس را تعریف کنیم و سپس به معرفی انواع بازار بورس در ایران می پردازیم.

بازار بورس چیست؟

بورس در اصل واژه ای فرانسوی به نام کیف پول است.
برای تعریف واژه بازار بورس ابتدا بهتر است کمی با معنای بازار آشنا شویم.
بازار در واقع مکانی است که در آن خرید و فروش و معامله انجام می شود.
زمانی که شرایطی فراهم شود تا بتوان بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار کرد می توان گفت بازار شکل گرفته است.
این شرایط برای انجام خرید و فروش یا معامله بین افراد می تواند به صورت فیزیکی یا بر بستر اینترنت باشد.
بورس نیز یک بازار است که در آن معامله های مختلفی صورت می گیرد.

انواع بازار بورس کدام اند؟

بازار بورس به چند دسته اصلی تقسیم می شود که در هر کدام معاملات مختلفی صورت می گیرد اما بورس در ایران به 4 گروه اصلی تقسیم می شود:

1 – بورس اوراق بهادار تهران

یکی از مهم ترین بخش های بورس که اغلب افراد در این قسمت فعالیت می کنند بورس اوراق بهادار است.
در این بازار سهام انواع شرکت ها و یا سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می شود.
می توان گفت پرسابقه ترین بازار بورس در ایران بورس اوراق بهادار تهران است که از سال 1345 در حال فعالیت است.
خرید و فروش سهام شرکت ها در بورس اوراق بهادار طبق قوانین و ضوابط خاصی انجام می شود و تعیین قیمت سهم ها در بازار بورس بر اساس میزان عرضه و تقاضا صورت می گیرد.
شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس طبق شاخص های خاصی مثل سود دهی ، سرمایه ثبت شده ، شفافیت و . رتبه بندی می شوند و به دو دسته بازار اول و دوم تقسیم می شوند.
خود بازار اول نیز از دو بخش تابلو اصلی و تابلو فرعی تشکیل شده است.

2 – فرابورس

شرکت هایی که توانایی راه یابی به بازار بورس اوراق بهادار را ندارند می توانند در بازار دیگری به نام فرابورس سهام خود را معامله کنند.
در کشور های طراز اول جهان شرکت هایی که شفافیت مالی لازم را ندارند و یا سود دهی کمتری نسبت به بورس اوراق بهادار دارند در بازار فرابورس شروع به فعالیت می کنند.
اما بازار فرابورس ایران با ایجاد بستری مناسب برای شرکت هایی که توانایی فعالیت در بازار بورس اوراق بهادار را ندارند از سال 1388 شروع به فعالیت کرد.
فرابورس ایران طبق یک دسته بندی به بازار های اول ، دوم ، سوم و بازار پایه ( زرد ، نارنجی ، قرمز ) تقسیم می شود.
شرکت ها بر اساس ریسک سرمایه گذاری ، سود دهی ، میزان شفافیت و . در یکی از این دسته ها قرار می گیرند.

3 – بورس کالا

سومین نوع از بازار بورس ایران ، بورس کالا است که در آن تعداد زیادی از عرضه کنندگان ، کالای خود را عرضه می کنند و پس از قیمت گذاری آن توسط کارشناسان مورد نظر به خریداران عرضه می شود.
در این بورس غالبا کالا های خام و فرآوری نشده ای مانند گندم ، برنج ، زعفران ، فلزات و . داد و ستد می شود.
بورس کالا شامل قرار داد های مختلفی است و برای اشخاصی که می خواهند از ریسک نوسان کاذب قیمت ها در امان باشند و یا از نوسان قیمت ها استفاده کنند توصیه می شود.

4 – بورس انرژی

بورس انرژی آخرین دسته از انواع بازار بورس در ایران به شمار می رود و با سنی در حدود 7 سال جوان ترین بازار بورس در ایران محسوب می شود.هدف از تشکیل این نوع بورس ، عرضه محصولاتی نظیر نفت و مشتقات نفتی ، برق ، گاز ، زغال سنگ و هرنوع کالایی است که پایه انرژی داشته باشد.
بورس انرژی از دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه تشکیل شده است.
تفاوت اصلی این دو بازار در این است که در بازار فیزیکی کالا ها مورد معامله قرار می گیرند اما در بازار مشتقه اوراق مبتنی بر این کالا ها معامله می شوند.

سخن اخر

انواع بورس در ایران که شامل 4 دسته اصلی می شود نهایت سعی خود را انجام می دهد تا بتواند انواع سرمایه گذاران خرد و کلان را در بازار سرمایه پوشش دهد و سرمایه گذارانی از هرقشر را پذیرا باشد.
اما مهم ترین نکته ای که در مورد سرمایه گذاری در این بازار باید در نظر داشت ، در اختیار داشتن اطلاعات کافی از آن و مشاوره با افراد حرفه ای و با تجربه است زیرا یک سرمایه گذاری اشتباه ممکن است تمام دارایی شما را از بین ببرد.

بازار بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟

بازار بورس بازاری است که در آن دارایی‌­های غیر­فیزیکی و یا انواع کالای فیزیکی مورد معامله قرار می­‌گیرند. به بازاری که درآن کالای فیزیکی معامله شود بورس کالا، به بازاری که در آن دارایی‌­های غیر­فیزیکی مانند اوراق بهادار معامله شود، بورس اوراق بهادار و به بازاری که درآن حامل­‌های انرژی مورد معامله قرار می­‌گیرند، بورس انرژی گفته می­‌شود. علاوه بر بازارهای مذکور، بازار دیگری تحت عنوان بازار بورس ارز وجود دارد که در آن خرید و فروش ارز کشورها صورت می­‌گیرد. این بازار در کشور ما وجود ندارد.

ساختار بورس اوراق بهادار تهران:

· شرکت­‌ها با توجه به کیفیت عملکرد، در بازار اول و دوم بورس قرار می‌گ یرند. در صورت بروز هر گونه تخلف و یا عملکرد ضعیف از بازار اول به بازار دوم منتقل می‌شوند . عکس این مطلب نیز صادق است یعنی با ارتقاء کیفیت عملکرد، از بازار دوم به بازار اول انتقال می­‌یابند.

بازار فرابورس:

بازار فرابورس ساختاری مشابه بازار بورس دارد و درآن قیمت‌­گذاری و خرید و فروش انواع کالا و سهام و اوراق بهادار صورت می­‌گیرد؛ با این تفاوت که شرایط پذیرفته انواع بازار سهام شدن در آن راحت‌­تر بوده و شرکت‌­هایی که قادر به پذیرفته شدن دربورس نیستند، از طریق این بازار می‌­توانند سهام خود را عرضه نمایند.

ساختار بازار فرابورس:

· در بازار اول و دوم فرابورس معاملات شرکت‌­های سهامی عام انجام می‌­شوند و تفاوت این دو بازار در شرایط پذیرش شرکت‌هاست.

· در بازار سوم (بازار عرضه) معاملات شرکت­‌های سهامی به صورت عمده صورت می­‌گیرد. پذیره­‌نویسی اوراق بهادارشرکت‌هایی که در حال تاسیس هستند نیز در این بازار انجام می­‌شود.

· در بازار ابزار نوین مالی هر گونه ابزارهای مالی بجز سهام و حق تقدم سهام، مانند اوراق مشارکت، اوراق صکوک و گواهی سرمایه گذاری پذیرش می­‌شود.

· بازار SME جهت تامین مالی بنگاه­‌های اقتصادی کوچک، متوسط و دانش­‌بنیان ایجاد شده است. معاملات این بازار در دو تابلوی رشد و تابلوی دانش­‌بنیان انجام می‌­شود.

· بازار پایه به منظور نقل و انتقال سهام­ شرکت­‌هایی است که موفق به پذیرش در بازار بورس و سایر بازار­های فرابورس نشده­‌اند. شرکت‌­ها بنا به درصد ریسک سرمایه‌­گذاری در سه بازار زرد و نارنجی و قرمز قرار می‌­گیرند.

مزایای ورود شرکت ها به بورس و فرابورس:

1- تامین مالی:

یکی از اصلی­‌ترین مزایای ورود به بازار بورس و فرابورس، تامین مالی شرکت­‌ها از طریق انتشار سهام یا سایر اوراق بهادار می­‌باشد.

2- تامین اعتبار از بازارهای داخلی و خارجی:

شرکت‌های حاضر در بورس و فرابورس، دارای اعتبار بیشتری نزد بازارهای مالی داخلی و خارجی می‌باشند که علت این امر، رد شدن این شرکت‌ها از فیلترهای قانونی سازمان بورس و اوراق بهادار، جهت عضویت در بورس و فرابورس است.

3- بهره­‌مندی از معافیت مالیاتی:

معافیت مالیاتی 5 تا 10 درصدی برای شرکت‌های عضو بازارهای بورس و فرابورس نیز یک مزیت جهت عضویت در این بازارها محسوب می‌شود.

4 - سهولت در انتشار اوراق مشارکت:

شرکت­‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، بدون نیاز به مجوز بانک مرکزی و تنها با کسب مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌توانند اقدام به انتشار اوراق مشارکت نمایند.

5 - سهولت در نقل و انتقال سهام:

فرآیند نقل و انتقال سهام در شرکت‌های غیربورسی طولانی‌تر و با هزینه بیشتر نسبت به انتقال سهام در شرکت‌های بورسی می‌باشد .

6-نقد شوندگی بالا:

یکی از مهم‌ترین مزایای عضویت در بورس و فرابورس، سرعت بالای فروش سهام و نقد شوندگی بالا می‌باشد.

تفاوت های بازار بورس و فرابورس:

· تفاوت‌های نحوه پذیرش در بازار بورس و فرابورس را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

· بازار فرابورس مانند بازار بورس از مکان فیزیکی خاصی جهت گردآوری و مبادله کالا برخوردار نیست.

· شفافیت قیمت‌ها در بورس بیشتر بوده و متعاقباً از ریسک کمتری برخوردار است درحالیکه به دلیل انعطاف قوانین و توافقی بودن آن در فرابورس، ریسک معاملات در فرابورس بیشتر است.

· بازه زمانی معاملات در فرابورس نسبت به بورس انعطاف پذیری بیشتری دارد.

· بازار فرابورس نسبت به بازار بورس از تنوع بیشتری برخوردار است.

از اهداف شرکت‌ها برای ورود به بازار سرمایه، کسب اعتبار بالاتر نزد بازارهای مالی است لذا شرکت‌های زیادی تمایل به حضور در این بازار را دارند. در این میان شرکت‌هایی که از بنیان و عملکرد قوی‌تر برخوردار باشند، با داشتن شرایط لازم و عبور از فیلتر‌های قانونی سازمان بورس و اوراق بهادار، وارد بازار بورس می‌شوند اما شرکت‌هایی که به دلیل نداشتن شرایط لازم، موفق به پذیرش در بورس نشده؛ در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرابورس قرار گرفته و ساماندهی آنها و نقل و انتقال سهام این شرکت­ها بر عهده این بازار می‌باشد. در واقع بازار فرابورس با داشتن ساختاری مشابه بازار بورس، تنوع و انعطاف بیشتر و شرایط پذیرش آسان‌تر، بخشی از بازار سرمایه را هدایت می‌کند.